Экономистердің есептеулеріне сәйкес, жасанды интеллектіні қолдану 2030 жылға қарай жаһандық ЖІӨ-ні 14%-ға арттыруы мүмкін. Қазақстан да осы бағытта ілгерілеп келеді. Astana Hub деректеріне сәйкес, 2024 жылы IT саласына инвестициялар 40%-ға, қызметтер экспорты 52%-ға, индустрия кірісі 48%-ға, ал жұмыспен қамту 12%-ға өсті. Қаржылық технология да позициясын күшейтуде: елдегі операциялардың 81%-дан астамы қолма-қол ақшасыз жүргізіледі, оның негізгі бөлігі интернет және мобильді банкинг арқылы жүзеге асырылады.
Мемлекет халықтың цифрлық дайындығын қатар дамытып келеді: 1 млн адамға арналған ЖИ-дағдыларына оқыту бағдарламасы жұмыс істейді, мемлекеттік қызметкерлер мен бизнеске арналған бастамалар іске қосылуда, білім мен ғылымға инвестициялар көбейіп келеді. Осындай жағдайда IT білім беру қосымша сала емес, маңызды экономикалық ресурсқа айналады. Экономикаға қандай құзыреттер нақты әсер беретінін түсіну үшін біз IT STEP Academy («ШАГ Компьютерлік Академиясының») даму жөніндегі директоры Антон Девятьяровпен әңгімелестік. Естеріңізге сала кетсек, IT STEP Academy («ШАГ Компьютерлік Академиясы») Astana Hub резиденті (қарама-қарсы міндеттемелер) болып табылады.
Неліктен IT білім беру экономикалық саясаттың бөлігіне айналуда
Цифрлық экономиканың өзегі - технологиялармен жұмыс істей алатын адамдар. Мұндай мамандар көбейген сайын компаниялар процестерді тезірек автоматтандырады, өнімдерді жаңартады және басқаруды жетілдіреді. Бұл өнімділікті арттырып, бизнестің тұрақтылығын күшейтеді.
А. Девятьяровтың айтуынша, жабдықтар мен бағдарламалар маңызды болғанымен нәтижені адамдардың сол құралдармен жұмыс істей алу қабілетін анықтайды. Жұмыс берушілерде дайын мамандар арасынан таңдау мүмкіндігі пайда болғанда, экономика да жылдам дамиды.
Әртүрлі елдердің тәжірибесі көрсеткендей, цифрлық құзыреттердің артуы стартап ортасын күшейтеді, мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсартады, шағын бизнеске онлайнға шығуға көмектеседі. Қазақстан үшін негізгі фактор — халықтың жаппай цифрлық дағдылары — деректермен жұмыс, контент жасау, жасанды интеллектіні базалық түсіну. Бұл алдағы жылдардағы еңбек нарығының қандай болатынына тікелей әсер етеді.
IT білім беру ел экономикасына қалай ықпал етеді
IT білім беру жұмыс күшінің сапасын арттырады. Цифрлық құралдарды меңгерген мамандар компанияларға процестерді оңтайландырып, аналитика енгізуге және деректерге негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі. Бұл шығындарды азайтып, жаңа өнімдердің шығуын жеделдетеді. Мемлекеттік басқаруда мұндай дағдылар цифрлық қызметтердің сапасын жақсартады, қызметтер мен процестерді жеделдетеді және ашықтықты арттырады.
«Экономикаға аналитиктер, әзірлеушілер, дизайнерлер, қауіпсіздік мамандары және digital-маркетологтар сияқты кең ауқымды мамандар қажет. Олардың барлығы компаниялардың өсуіне ықпал етеді», — дейді А. Девятьяров.
Шағын бизнес үшін бұл әсіресе маңызды. Цифрлық құралдармен жұмыс істей алатын адамдар бар жерде компаниялар тезірек онлайн нарықтарға шығады, жұмыс орындарын құрып, табысын арттырады. Сондықтан IT білім беру - экономикалық өсудің маңызды факторларының бірі.
IT Step Academy мамандарды қалай даярлайды
IT Step Academy көптеген жылдар бойы цифрлық салаларға кадрлар даярлап келеді. Бағдарламалар практикалық міндеттерге негізделген: кодтау, дизайн, аналитика, қосымшалар жасау, жасанды интеллект құралдарымен жұмыс істеу.
Оқушылар нақты жобаларды жасайды — интерфейстер, сайттар, жарнамалық материалдар, визуалды контент. Бұл бірден қолдануға болатын дағдылар.
«Біз оқытуды тәжірибе арқылы жүргіземіз. Сабақтарда студенттер код жазып, визуалды жобалар жасайды, деректермен жұмыс істейді. Бұл жұмыс берушілер бірден бағалай алатын құзыреттерді қалыптастырады», — дейді А. Девятьяров.
Академияда жасанды интеллектімен байланысты бөлім күшейтіліп жатыр: контент генерациясы, деректерді талдау, визуализация, қарапайым процестерді автоматтандыру. Бұл нарық қажеттіліктерін көрсетеді — көптеген компаниялар мұндай құралдарды белсенді енгізуде.
Неліктен ерте дайындық ересектерді оқытудан маңыздырақ
Ересек қызметкерлерді қайта оқыту әрдайым күрделі әрі қымбат. Егер жасөспірім мектепте немесе колледжде цифрлық дағдыларды меңгере бастаса, 18–20 жасқа келгенде оның нақты тәжірибесі болады. Бұл бейімделу уақытын қысқартып, маманның құндылығын арттырады.
«Егер бала 14–15 жасында жасанды интеллект пен деректердің негіздерін түсінсе, 20 жасында нақты тапсырмалармен жұмыс істей алады. Экономика үшін бұл үлкен айырмашылық. Ерте дайындық еңбек нарығын тұрақты етеді: компаниялар жаңадан келгендерді оқытуға аз уақыт жұмсайды, ал жастар кәсіби ортаға тезірек енеді», — дейді А. Девятьяров.
Цифрлық экономиканы дамыту үшін Қазақстанға не қажет
Сарапшының пікірінше, цифрлық экономиканың дамуы үшін үш негізгі шарт қажет:
1. Жаппай цифрлық дағдылар.
Мектептер, колледждер, университеттер мен академиялар базалық білім беруі тиіс: деректерді талдау, цифрлық контент жасау, жасанды интеллектпен жұмыс.
2. Практикалық жобалар.
Технологияны қолдана білетін мамандар бар жерде стартаптар, бизнес-қызметтер, процестерді автоматтандыру пайда болады.
3. Білім беру бағдарламаларын жаңарту.
Мұғалімдерді қолдау, жасанды интеллект бойынша жаңа бағыттар, зертханаларды дамыту — бұл экономикаға тікелей үлес.
«Жасанды интеллект пен цифрлық дағдылар алдағы жылдары көп мамандық үшін нормаға айналады. Жастар бұл дағдыларды неғұрлым ерте меңгерсе, Қазақстан соғұрлым сенімді өсіп, жаһандық деңгейде бәсекеге қабілетті болады. Цифрлық экономика адамдар мен жобалар бар жерде дамиды. IT білім беру - жаңа салалардың іргетасы», — деп қорытындылады А. Девятьяров.
IT білім берудің экономикаға әсері анық: ол технологияларды енгізу қарқынын, бизнестің дамуын және мемлекеттік қызметтердің сапасын анықтайтын кадрларды қалыптастырады. Жастар цифрлық құралдармен неғұрлым ерте танысса, елге заманауи нарықтарды құру және жаңа өнімдерді іске қосу соғұрлым оңай болады. Қазақстан қазірдің өзінде осы бағытта қадамдар жасап жатыр, ал оқыту бағдарламаларын әрі қарай дамыту, мамандар даярлау және жобаларды қолдау компаниялар мен азаматтар сезетін нақты нәтиже береді.